Bir eylemi, olayı veya durumu bildiren kelimelere fiil denir. Fiiller, mastar ekini (-mek, -mak) kendi yalın hallerinde alırlar: koş- (mak), gülmek- (mak), ara- (make), uyku- (make). Cümle içinde kullanıldığında mastar eki kullanılmaz. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcükler fiildir.
Örnek: Kan Turalı diyor. Oğuz beylerini ağırladı.
İçindekiler
anlamı olan fiiller
Fiiller anlam bakımından üçe ayrılır:
a) eylem fiilleri (kış)
Varlığın yapılan eylemden etkilendiği fiillerdir. Aşağıdaki altı çizili sözcükler iş fiilleridir.
Örnek: Babası oğlunu gördü, Allah’a hamdolsun.
Güzel yeşil alacalı çimenlerin üzerine bir çadır kurdu.
b) zarf fiilleri
Yapılan eylemden etkilenen bir nesnenin bulunmadığı fiillerdir. Aşağıdaki altı çizili sözcükler durum fiilleridir.
Örnek: Sarı elbiseli Selcen Hatun saraydan görünüyor.
Durak Turalı idi.
c) olmak fiilleri
Zaman içinde değişiklik gösteren fiiller. Bu fiillerde eylem genellikle kendiliğinden gerçekleşir.
çekmek. Aşağıda altı çizili sözcükler fiildir.
Örnek: Çocuğun saçı uzamış.
Kan Turalı her geçen gün daha iyiye gidiyor.
kişisel takviyeler
Kişi ekleri, kimin veya neyin yapıldığını ve hareket ettiğini gösteren eklerdir. varlık ve şeyler
Ekler, fiillerde yaptıkları fiillerin herhangi bir kişiye ait olduğunu ancak kişi tarafından belirtilebilir.
Olur ya da meydana gelir. Dilimizde hem tekil hem de çoğul olmak üzere altı tür kişi eki vardır:
yansıyan fiil
Fiillerin koşul ve şahıs eklerini alarak kullanılmasıdır. Kişi eki her zaman bulunmayabilir.
Fiil kökü / nesne + mod + kişi eki
Aşağıda verilen örnekler fiil çekimleridir.
Örnek: Yedi gün yedi gece bindim.
Evini bastı, devesi ağladı, siyah koç atına kişnedi, geceyi gündüze çevirdi ve öldü.
eşlenik (zamanlı)
eşlenik fiiller, basit veya basit gergin ve sahip oldukları kip sayısına göre bileşik veya bileşik fiiller.
Bileşik gergin fiiller olarak iki ana gruba ayrılırlar.
Basit kipler, yapılarında tek bir biçim ve yalnızca bir biçim bulunan fiillerdir. bunlar raporlar
ve tasarım modları bölümleri.
Bileşik kipler, birden fazla şart eki olan fiillerdir. Fiil, zamanları ve çoğul zamanları bildirecek
ateşlenerek oluşturulmuştur. Basit fiillere bir yardımcı fiil eklenerek yapılır.
Bileşik fiiller üçe ayrılır:
1. Bileşik hikâye çekimi (i, -di): Basit fiil çekimlerine “di’li geçmiş zaman” eki getirilerek yapılır.
Örnek: Sarhoş kavgacı her iki canavarla da savaştı.
2. Meroitik Bileşik Çekimler (i, -miş): Basit fiilleri geçmiş fiil eki “miş” ekleyerek çekimleyin
Yapmak.
Örnek: Atın ayakları (rüzgar gibi) hızlı, şairin dili zariftir.
3. Bileşik Dilek Çekimleri (i, -se): Basit çekimli fiillere “dilek kipi” eki getirilerek yapılır.
Örnek: Bu gelin odasına annemin yüzünü görmeden girersem
Eylemde olumsuzlama
Fiilleri olumsuz bir ifadeye sokmak için fiil gövdesi veya gövdesi ile fiilin çekim ekleri arasına konur.
“-ma, -me, -maz, -mez” olumsuzluk eki eklenmiştir. Olumsuz ekten sonra sesli harfle başlayan bir ek varsa,
‘-y’ kaynaştırıcı iki sesli harf arasına yerleştirilir. Negatif eki çekerken sesi değiştirme.
Gezdiği yerler de var. ‘-yor’ ve ‘-mi’ eklerindeki y harfinin etkisiyle ekli sesli harf daraltılır,
“-mi” olarak değişir.
Örnek: Sevenlerim çoktur, birdenbire koşup içimi yakmasınlar.
Verilen talimatları okumuyorsunuz.
Fiil anlamı (zaman) kayması
Bir fiilin anlamı dışında bir yerde kullanılmasıdır. Şimdiki, engin, gelecek zaman
Anlam kayması olabilir. Aşağıdaki örneklerde zaman kaymaları gösterilmektedir.
Örnek: Turali bir gün kasabaya gider. (“gitti” yerine)
Acele etmeyin, yakında gideceğiz. (gelecek zaman)
Bu hizmetleri hep yapıyor. (şimdiki zaman yerine: will)
Ama çok dikkatli olacaksın. (Zorunlu anlamda: olması gerekir).
«Tavan Özne Fiil Anlatımı ve Gömlek Özeti Örnekleri Ateşten Halide Edip ADIVAR»
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]